صفحه 405

مسئله 108- از گناهانى كه در حدّ كفر است، رشوه‌خوارى است.

پيامبر«صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم» در اين زمينه فرمودند:

«ايَّاكُمْ وَ الرِّشْوَة فَانَّها مَحْضُ الْكُفْرِ وَ لا يَشُمُّ صاحِبُ الرِّشْوَةِ ريحَ الْجَنَّة»[1]

«پرهيز كنيد از رشوه، چرا كه كفر محض است و رشوه دهنده رايحۀ بهشت را نخواهد شنيد.»

معناى آن اين است كه چيزى بگيرد و حقّى را از بين ببرد يا ناحقّى را حقّ كند. و اين رشوه مختصّ به قضاوت نيست، بلكه هر كس به ازاى اثبات باطل يا نابودى حقّ چيزى بگيرد، رشوه و حرام است.

مسئله 109- رشوه دادن و رشوه گرفتن و دلّالى در رشوه و مانند آن حرام است و پيامبر همۀ آنها را مورد لعن قرار داده است.

«الرَّاشى‏ وَ الْمُرْتَشى‏ وَ الْماشى‏ بَيْنَهُما مَلْعُونُون»[2]

«رشوه دهنده و رشوه گيرنده و واسطۀ بين آنان، از نفرين شدگان هستند.»

مسئله 110- اگر براى گرفتن حقّ خودش یا ترس از كارشكنى مجبور شود رشوه بدهد، جایز است، ولی برای گیرنده، حرام است.

مسئله 111- اگر براى تشويق و ترغيب در اثبات حقّى يا از بين بردن باطلى به كسى چيزى دهند، رشوه نيست و مانعى ندارد.

مسئله 112- اگر به كسى كه كارى را بايد انجام دهد، نظير كارمندى كه در وقت ادارى بايد كارى را انجام دهد، چيزى بدهند، براى گيرنده حرام است، ولى دهنده اگر مجبور باشد مانعى ندارد، نظير اينكه اگر آن را ندهد كارش انجام نمى‏شود.

مسئله 113- اگر كارمند اداره‏اى كارى را كه مربوط به او نيست و يا در وقت غير ادارى انجام دهد و به ازاى آن چيزى دريافت كند، براى گيرنده و دهنده مانعى ندارد.

مسئله 114- توبۀ كسى كه رشوه داده است فقط پشيمانى از گذشته و تصميم بر ترك و عذر از خداى متعال است؛ ولى توبۀ كسى كه رشوه خورده است، چون حقّ‌النّاس است، علاوه بر آنچه گفته شد، رد كردن آنچه تا به‌حال گرفته است مى‏باشد، ولى اگر قدرت بر آن نداشته باشد، بايد تحصيل رضايت از رشوه دهنده بنمايد، و اگر اين هم ممكن نباشد، بايد تصميم بگيرد هر وقت قدرت پيدا كرد رد نمايد يا رضايت او را تحصيل نمايد.